Dialekt wczoraj i dziś

Gwary dialektu mazowieckiego kształtowały się na przestrzeni wieków pod wpływem czynników wewnętrzno-, zewnętrzno- i pozajęzykowych. Stan dzisiejszy jest wynikiem zamierzchłych dziejów historycznych, ruchów osadniczych, podziałów administracyjnych i kościelnych, lecz także najnowszych dziejów ziem, które ze względu na cechy gwar używanych przez zamieszkującą ich ludności zostały zaklasyfikowane do dialektu mazowieckiego. Na charakter języka mieszkańców wsi mazowieckich miały wpływ również najnowsze (od II wojny światowej) wydarzenia historyczne i decyzje polityczne dotyczące kształtu nowego państwa polskiego, a także późniejsze zmiany socjologiczne, gospodarcze, kulturowe i ruchy migracyjne.