Depalatalizacja (łac. de‑ w złożeniach = od ‘przeczenie, odwrotność, pozbawienie’ + palatalizacja), inaczej: dyspalatalizacja, to stwardnienie, czyli zatracenie, zanik miękkości spółgłoski pierwotnie miękkiej lub zmiękczonej. Szczególnie intensywnie procesy depalatalizacji zachodziły w okresie staropolskim (np. stwardnienie c’, dz’, cz’, dż’, sz’, ż’). Terminu depalatalizacja używa się także w odniesieniu do przegłosu samogłosek przednich e, ě w tylne o, a. Najbardziej charakterystyczna jest w gwarach depalatalizacja spółgłosek wargowych miękkich, szczególnie spółgłoski w’ w grupie św’, ćw’, dźw’ oraz spółgłoski nosowej m’, zwłaszcza w końcówce -ami. Wymowa typu śwynia, śwat = świnia, świat oraz my, me, Polakamy = mi, mię, Polakami jest uznawana za cechę typowo mazowiecką, ekspansywną, szerzącą się też w dialektach sąsiednich (zob. Uproszczenia grup spółgłoskowych powstałych w wyniku asynchronicznej wymowy spółgłosek wargowych miękkich).