Leksykon
Samogłoski przed spółgłoskami półotwartymi ustnymi
Halina Karaś   

Samogłoski przed spółgłoskami półotwartymi ustnymi r, l, ł, zwłaszcza samogłoski wysokie i, y, u, ulegają w dialektach różnym zmianom; najczęściej rozszerzeniom artykulacyjnym, np. beł, tele, miert = był, tyle, mirt (zob. Rozszerzenie artykulacyjne). Wpływ ł, zwłaszcza ł wałczonego, artykułowanego z wyrazistym cofnięciem języka, może się zaznaczać także przesunięciem artykulacji i, y w pozycji tautosylabicznej do tyłu i jej obniżaniu, na skutek którego byłbuł lub rozszerzone bouł, piłpiuł lub piouł (zob. Przejście wygłosowego lub śródgłosowego -ił, -ył > -uł). Podobnie cofnięciu i obniżeniu artykulacji przed u niezgłoskotwórczym ← ł ulega w gwarach większej części Śląska i Wielkopolski e do o, ao, co w efekcie daje przejście , aoł, np. paołne pudaołkło lub połne pudołko = pełne pudełko. Rzadkie i tylko do niektórych wyrazów ograniczone jest przejście aoł, wyjątkowo olaol: staołek, żaołniyś, Lełopaolt = stołek, żołnierz, Leopold. Przed r, oprócz rozszerzenia artykulacyjnego, zmian jest niewiele i występują one jedynie w niektórych połączeniach i wyrazach, np. kůra, fůra. W grupie er (z psł. *ŗ’) dialekty północne mają ei/y (é) pochylone lub jego kontynuant: sierce, pirsi; dialekty południowe bądź ey pochylone: pieyrsy, piyrsy, ciyrpieć, bądź jasne: serce, piersi. Por. Samogłoski przed spółgłoskami nosowymi.