Wprowadzenie do przewodnika
Przewodnik jako platforma edukacyjna
Halina Karaś   

Przewodnik multimedialny po gwarach polskich jako internetowa platforma edukacyjna



Multimedialny przewodnik po gwarach polskich to przede wszystkim internetowa platforma edukacyjna, swoistego typu encyklopedia dialektologii polskiej, która oferuje:
  • bogaty wybór tekstów gwarowych w wersji dźwiękowej i zapisanej, 
  • cyfrową jakość nagranych tekstów gwarowych,
  • wiadomości ogólne z dialektologii polskiej zawarte w Leksykonie terminów i pojęć dialektologicznych oraz w Podstawach dialektologii
  • opis gwar poszczególnych regionów na tle ich geografii, historii, kultury ludowej i sytuacji współczesnej,
  • niekonwencjonalny sposób prezentacji gwar danego regionu dzięki zastosowaniu technologii internetowych (przykłady zjawisk gwarowych w wersji pisanej i dźwiękowej, objaśnienia terminów w "dymkach", wyszukiwarka, krótkie filmy, linki do różnych podstron).

Może to być to świetna pomoc dydaktyczna dla uczniów i studentów (w tym także doktorantów), doskonałe źródło upowszechniania wiedzy o polskich gwarach ludowych, atrakcyjne dla współczesnego odbiorcy. Jest to możliwe dzięki próbie zastosowania dwóch wersji opisu: podstawowej (dla wszystkich) i rozszerzonej (dla studentów, doktorantów). Zaprezentowane w nim fakty są na ogół dobrze znane dialektologom. Novum przewodnika polega przede wszystkim na wyjątkowym pod względem technicznym jego opracowaniu. Zastosowane technologie internetowe pozwalają na atrakcyjną prezentację polskich regionów gwarowych, a użytkownikowi przewodnika umożliwiają swobodne przechodzenie do poszczególnych działów opracowania oraz szybkie wyszukiwanie interesujących go informacji.

Zebranym nagraniom żywej mowy towarzyszą przystępnie napisane opracowania historii i gwar danego regionu, wzbogacone fotografiami, krótkimi filmami, ilustracjami poświęconymi kulturze materialnej i duchowej (np. ilustracje obrzędów weselnych, zwyczajów świątecznych itp.), a także tekstami w wersji dźwiękowej (obok pisanej).


Projekt przewodnika multimedialnego zrodził się w środowisku Towarzystwa Kultury Języka oraz Zakładu Historii Języka Polskiego i Dialektologii Uniwersytetu Warszawskiego. Częściowo wynika on z naszych doświadczeń dydaktycznych, zwłaszcza dr Justyny Garczyńskiej i moich. Obserwowałyśmy ożywione zainteresowanie dialektologią głównie na tych zajęciach, na których łączyłyśmy słuchanie wysokiej jakości nagrań dokonanych techniką cyfrową z oglądaniem slajdów (rzutnik multimedialny) poświęconych regionowi, w którym tekst gwarowy został nagrany. Źródłem inspiracji były także obcojęzyczne strony internetowe poświęcone dialektologii. Nasz przewodnik różni się jednak zdecydowanie od nich zarówno charakterem, celami i przeznaczeniem, jak i zakresem uwzględnionej problematyki oraz sposobem jej przedstawienia.