Leksykon
Archaizmy fleksyjne
Halina Karaś   

Archaizmy fleksyjne w dialektach ludowych to przede wszystkim formy dualne, czyli formy dawnej liczby podwójnej (zob. Liczba podwójna). Z innych archaizmów fleksyjnych warto wymienić m.in.: 1) szerszy zakres użycia końcówki ‑a w D. lp. rzeczowników rodzaju męskiego (jak w języku staropolskim), np. płota, woza; 2) zachowanie na niektórych terenach dawnych końcówek deklinacji żeńskiej: ‑e w D. lp. i -ą w B. lp. po spółgłoskach miękkich i stwardniałych, np. od granice, widziałem wieżą, kopiemy studnią, oraz ‑am w C. lmn., np. paniam, kobietam; 3) końcówka ‑ę w B. lp. zaim. dzierżawczych rodzaju żeńskiego: swoję, moję (Kujawy); 4) formy dawnej rzeczownikowej odmiany liczebników, np. przydzi haw pięci, sześci (Podhale), s piuńci pomocnikamy (Łowickie); 5) utrzymanie się resztek aorystu i pierwotnych form odmiany niektórych czasowników, np. sypęsuć, skubęskuść (Małopolska), kwtękwcieszkwiść = kwitnę (Mazowsze i przyległe tereny Małopolski), rostęrościeszróść itp. Utrzymanie niektórych archaizmów fleksyjnych wynika w gwarach ludowych z większego konserwatyzmu w zakresie fonetyki, np. samogłoski pochylone zachowane w końcówkach fleksyjnych podtrzymują odrębny typ deklinacyjny dawnych rzeczowników rodzaju nijakiego na ‑ьje > długie ē > ścieśnione ey > i//y, np. kazaniey (w D. lp. a, a w N. lp. ‑im//‑ym). Zob. Archaizmy w dialektach ludowych. Mapy zamieszczone zostały w: Odmiana przymiotników, Stopniowanie przymiotników i przysłówków, Odmiana liczebników, Odmiana rzeczowników, Odmiana zaimków.