Frazeologia gwarowa (grec. phrasis ‘mówienie’ + lógos ‘słowo, nauka’). W dialektach i gwarach ludowych, mających charakter przede wszystkim mówionych odmian języka, frazeologizmy występują często (zob. Frazeologizmy gwarowe). Frazeologię gwarową można traktować jako ogół frazeologizmów występujących w tych odmianach języka (ujęcie szerokie) bądź jako te tylko związki frazeologiczne, które nie mają odpowiedników w języku ogólnym (ujęcie wąskie). W tym drugim wypadku liczba frazeologizmów na ogół nie przekracza 10% stałych związków wyrazowych występujących w dialektach i gwarach. W pierwszym ujęciu wśród frazeologizmów gwarowych (tu na przykładzie gwar malborskich) można wyróżnić kilka grup: 1) frazeologizmy identyczne znaczeniowo z frazeologizmami ogólnopolskimi, np. wleźć w mysią dziurę; leżeć na obu łopatkach; zaglądać do kieliszka; jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie; być komu solą w oku (mogą się natomiast różnić wymową lub postacią formalną wyrazów wchodzących w ich skład, np. leż’ić na objy^ech łopatkach; zaglundać do kiliszka; jak Kuba Bog tak Bóg Kubowiu); 2) frazeologizmy zawierające – w porównaniu ze związkami frazeologicznymi ogólnopolskimi – inny składnik pod względem znaczeniowym, np. ogp. mieć wiatr w głowie ‘być lekkomyślnym’ – gw. mniy^eć klunkri w głowie (malb. klunkri to ‘odpadki przy czesaniu lnu gęstą szczotką’); ogp. patrzeć jak wół na malowane wrota ‘patrzeć na coś bezmyślnie’ – gw. patrzeć jak wół na talar, ogp. spać jak suseł ‘spać mocno’ – gw. spać jak niedźwiedź, ogp. wyciągnąć kogoś z biedy ‘pomóc komu w nieszczęściu’ – gw. wydrzeć kogo z biedy; 3) frazeologizmy (w porównaniu ze związkami  ogp.) wzbogacone o dodatkowy składnik lub uboższe o jakiś element, np. ogp. spać jak zając ‘spać czujnie’ – gw. spać jak zając pod miedzą, ogp. być w długach po uszy ‘mieć wiele długów’ – gw. być w długach po same uszy; ogp. spuścić nos na kwintę ‘popaść w pesymizm’ – gw. spuścić nos’; 4) frazeologizmy mające inne znaczenie niż ogp., a taki sam skład wyrazowy, np. piąte koło u wozu – ogp. ‘coś niepotrzebnego’, gw. ‘dalsze pokrewieństwo’; latać jak Marek po piekle – ogp. ‘hałasować, chodząc po jakimś pomieszczeniu’, gw. ‘szwendać się niespokojnie i bez celu’; leżeć na obu łopatkach – ogp. ‘być w złym stanie; zaniedbać się w czymś’, gw. malb. ‘nic nie robić’; 6) frazeologizmy niewystępujące w języku ogólnym, np. czielaki obcziungać ‘wymiotować’; lać jak z brody ‘bezczelnie kłamać’, spod chmury patrzeć ‘spoglądać na kogo nieufnie’, gruchać przed czasem ‘mieć stosunki płciowe przed ślubem’, mieć długie zęby ‘jeść bez apetytu’. Najciekawszą grupę stanowią zawsze frazeologizmy dyferencyjne. Przykładowo – wśród związków frazeologicznych zawierających nazwy zwierząt charakterystycznych dla gwar Gór Świętokrzyskich i Podtatrza można wydzielić: 1) zapożyczenia frazeologiczne (przejęte do gwar z innych języków w całości lub tylko częściowo), np. orawskie sprosty jako somar (ze słow.), orawskie, spiskie i podhalańskie {ktoś} wyzdaja się jak opica (opica ‘małpa’ ze słow.); 2) frazeologizmy utrwalające realia geograficzne danego regionu, np. skąpy, że za pięć groszy gnałby psa na Odrowąż; skąpy co by za grajcar psa za granicę pogonił; 3) frazeologizmy utrwalające realia kulturowe danego regionu, np. Nie każdemu w życiu dane być Janosikiem (Podtatrze); 4) frazeologizmy, w których dyferencyjność dotyczy wymiany składników, np. {ktoś} bierze nogi na ramię. Por. Słownictwo ekspresywne.