Kuchnia regionalna

Jedzenie i jego przygotowanie

Dawniej na Podhalu gotowano proste dania, których podstawowymi składnikami były produkty uprawiane na roli. Należały do nich ziemniaki, kapusta, brukiew, marchew, różnego rodzaju kasze oraz rośliny strączkowe (groch, fasola, bób).

Chleb pieczono w domu, z mąki żytniej lub jarcanej (jęczmiennej). Do częstych należały moskole (placki z ziemniaków i mąki jęczmiennej). O przygotowywaniu dań z marchwi i kapusty opowiada Pani Maria Klamerus z Łopusznej:

Kapusta z ziemniakami była głównym daniem obiadowym, do częstych potraw należał również ciućpajs (groch z kaszą).

Podhale - kultura ludowa, jedzenie I Potrawy góralskie, Konkurs potraw regionalnych w Łopusznej Podhale - kultura ludowa, jedzenie I Potrawy góralskie, Konkurs potraw regionalnych w Łopusznej Podhale - kultura ludowa, jedzenie I Potrawy góralskie, Konkurs potraw regionalnych w Łopusznej Podhale - kultura ludowa, jedzenie I Potrawy góralskie, Konkurs potraw regionalnych w Łopusznej Podhale - kultura ludowa, jedzenie I Moskole, Konkurs potraw regionalnych w Łopusznej Podhale - kultura ludowa, jedzenie I Sąsieczek na zioła, Dwór w Łopusznej, Muzeum Tatrzańskie Podhale - kultura ludowa, jedzenie I Poświęcone zioła wiszące w sieni, Chałupa Klamerusów w Łopusznej Podhale - kultura ludowa, jedzenie I Podróżnik Podhale - kultura ludowa, jedzenie I Pani Maria Klamerus

Kwaśnica – popularna zupa góralska – mogła być przygotowywana na różne sposoby: zasmażana, podbijana (barszcz), ze swarkami, z olejem (w poście), z grzybami lub bryndzą.

Do bardzo częstych dań należała również potrawa z korpieli (brukwi) i gruli (ziemniaków), o której opowiada Pani Maria Klamerus:

Na codzień jadano skromnie, tylko w Boże Narodzenie, Wielkanoc lub z okazji ważniejszych uroczystości rodzinnych na stole pojawiały się kakao, kawa z mlekiem, bułka drożdżowa lub kołacz.

Zbieractwo i zielarstwo

Latem gotowano pierogi z borówkami (czarnymi jagodami), poziomkami, malinami lub innymi owocami, które można było zebrać w lesie. Gotowano makaron z cynamonem lub dania z grzybami (na Podhalu zbierano borowiki, kurki, gołąbki, piestrzaki, kanie, kozaki). W latach nieurodzaju dary lasu ratowały biedniejsze rodziny góralskie przed głodem. Gotowano wówczas różnego rodzaju zupy z ziół, traw, lebiody i pokrzywy.

O grzybach i jagodach zbieranych w lesie mówi Pan Józef Pitoń (nagranie i zapis: Alek Beśka):

Z lasu coś się zbierało?

Aj, grzyby, grzyby, maliny, jo wom powiem po, po góralsku, maliny, ja|gody, ale jagoda to nie jest to, co u wos, ino jagoda to jest poziomka. Borówki, borówki to są te corne^, czyli po wasemu czarne jagody, u nos borówki. Bru|sznice to znac∙i sie czerwone jagody, to u nos bruśnice. A więc: maliny, jagody, borówki i bruśnice.

A grzyby?

A grzyby to tak były: prowdziwek, rydz, gniywus, stempka, liska, gołąbek, jasień, to i to przewożnie te jadalne. A poza tem były takie, podpinki, pieczarki. No i takie, co, co my ich nie jedli, bo, bo były nie za bardzo pewne, nie? do jedzynio, no.

Kobiety zajmowały się zielarstwem (niemal w każdej wsi była zielarka), zbierały zioła w lesie i na polach, często zasiewały je również w ogródku. Po ususzeniu rośliny (np. dziurawiec, rumianek, ślaz, macierzanka, kwiat lipy, liście babki i inne) przechowywano w małych sąsieczkach, srąbkach. Zioła były podstawowym środkiem leczniczym w domowych apteczkach. Do dziś wiele gospodyń zbiera zioła i stosuje je w przypadku różnych dolegliwości. O zielarkach i ziołach opowiada Pani Maria Klamerus z Łopusznej: