Dialektologicznie ujmowana Lubelszczyzna zachodnia położona jest w granicach województwa lubelskiego. Dzisiejsze województwo lubelskie w granicach z 1999 roku jest regionem położonym w ¶rodkowo wschodniej Polsce między Wisł± a Bugiem. Wschodnia granica województwa stanowi państwow± granicę z Białorusi± i Ukrain±.
 | ||||
 | ||||
 |
|  | ||
Powierzchnia województwa lubelskiego zajmuje ok. 25 tys. km2, co sprawia, że jest jednym z największych województw w Polsce. Ludno¶ć województwa wynosi ponad 2 mln 100 tys. mieszkańców, gęsto¶ć zaludnienia za¶ powyżej 90 osób na km2. Ponad 50% ludno¶ci to ludno¶ć zamieszkuj±ca obszary wiejskie.
Najważniejszym miastem regionu nadal pozostaje Lublin, licz±cy ok. 356 tys. mieszkańców, jest dziewi±tym co do wielko¶ci miastem w Polsce. Jest to najważniejszy o¶rodek przemysłowy i kulturalny regionu. Do¶ć silnie uprzemysłowione miasto na pocz±tku lat dziewięćdziesi±tych straciło nieco na znaczeniu jako o¶rodek przemysłowy, do dzi¶ działaj± tu jednak liczne firmy farmaceutyczne, chemiczne, spożywcze, produkowane s± meble, maszyny rolnicze.
Najważniejsze uczelnie w mie¶cie to Katolicki Uniwersytet Lubelski (założony w 1918 r.), Uniwersytet Marii Skłodowskiej Curie (rok założenia – 1944), Uniwersytet Medyczny i Uniwersytet Przyrodniczy oraz Politechnika Lubelska.
Inne ważniejsze miasta regionu to: Chełm, Zamo¶ć, Biała Podlaska, Kra¶nik i Kazimierz Dolny.
Dzi¶ Lubelszczyzna zachodnia jest zasadniczo jednolita kulturowo, podczas spisu powszechnego z 2002 roku w¶ród mieszkańców województwa lubelskiego przynależno¶ć narodow± inn± niż polska zadeklarowało zaledwie 2,9 tys. osób, co stanowi 0,1% ludno¶ci województwa. Największ± grupę narodowo¶ciow± stanowi± tutaj Ukraińcy (ok. 700 osób), Romowie (ok. 700 osób), Białorusini i Rosjanie – po ok. 200 osób.
Dzi¶ jedynymi ¶ladami różnorodno¶ci etnicznej i narodowej s± zabytki architektoniczne, a w¶ród nich Ko¶ciół ¦w. Trójcy – wybudowany zgodnie z regułami gotyku zdobiony jest wewn±trz malowidłami bizantyjsko-ruskimi. Obok ko¶ciołów katolickich powstawały tutaj liczne cerkwie prawosławne, między innymi w Jabłecznej, a także greckokatolickie m.in. w Hrabennem. W miejscowo¶ci tej mieszkaj± katolicy obu obrz±dków, a we wspomnianej cerkwi odprawiane s± nabożeństwa zgodnie z obydwoma kanonami. II wojna ¶wiatowa zniszczyła zasadniczo bezpowrotnie większo¶ć zabytków kultury żydowskiej, pozostało ich zaledwie kilka, s± to między innymi synagogi i cmentarze żydowskie w Lublinie i Włodawie.
W Lublinie działa między innymi Wojewódzki Dom Kultury, który propaguje kulturę ludow± Lubelszczyzny i całej Polski. Organizuje między innymi Festiwal Kapel i ¦piewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym nad Wisł± – najważniejsz± tego typu imprezę w kraju.
Fotografie: J. Dybala