Zasięg polszczyzny kresowej. ¬ródło: Z. Kurzowa, Język polski Wileńszczyzny i Kresów północno-wschodnich XVI-XX w., Warszawa-Kraków 1993 Zasięg polszczyzny kresowej. ¬ródło: Z. Kurzowa, Język polski Wileńszczyzny i Kresów północno-wschodnich XVI-XX w., Warszawa-Kraków 1993

Gwary polskie za granic± jako przedłużenie gwar polskich z terenu Rzeczypospolitej Polskiej występuj± jedynie w Czechach i na Słowacji. S± to: gwary cieszyńskie, czadeckie, orawskie, spiskie (zob. ¦l±sk Cieszyński, Orawa, Spisz).

Większe i mniejsze skupiska polskojęzyczne powstałe na obcym podłożu (ruskim i litewsko-ruskim), czyli obszary polszczyzny kresowej, występuj± na Wschodzie, tj. na Białorusi, Litwie i Łotwie (polszczyzna północnokresowa), na Ukrainie (polszczyzna południowokresowa), oraz w w wyniku deportacji w Kazachstanie i w Rosji, zwłaszcza na Syberii (zob. Kresowe odmiany polszczyzny).

Gwary polskich osadników (głównie z dawnej Galicji) przetrwały również w Rumunii (Bukowina, Mołdawia), na Węgrzech (Istvanmajor), w Turcji (Adampol).

Niektóre cechy gwarowe zachowały się także w mowie emigrantów polskich w Europie Zachodniej i obu Amerykach.

Polszczyzna na Bukowinie (Rumunia, Ukraina), kierunek migracji polskich górali na Bukowinę. ¬ródło: H. Krasowska, Górale polscy na Bukowinie Karpackiej. Studium socjolingwistyczne i leksykalne, Warszawa 2006 Polszczyzna na Bukowinie (Rumunia, Ukraina), kierunek migracji polskich górali na Bukowinę. ¬ródło: H. Krasowska, Górale polscy na Bukowinie Karpackiej. Studium socjolingwistyczne i leksykalne, Warszawa 2006

Wszystkie gwary polskie za granic± charakteryzuj± się mniejszym lub większym natężeniem cech obcych. Niektóre gwary już zanikaj±. Najszybciej cech gwarowych i języka polskiego wyzbywa się najnowsza emigracja. W największym stopniu, mimo wpływów obcych, zachowuj± się gwary polskie za granic± w skupiskach polskojęzycznych wywodz±cych się z dawnego osadnictwa na terenach etnicznie niepolskich, przygranicznych lub też wchodz±cych historycznie w skład państwa polskiego.