Obrzędowość rodzinna

Ciąża, poród, małe dzieci

Wiele zwyczajów wiązało się z ciążą, porodem i niemowlętami. W ciąży należało unikać „zapatrzenia się” czy to na jakiegoś człowieka, czy na zwierzę, bo dziecko mogłoby odziedziczyć ten wygląd. Sądzono też, że jeżeli kobieta ciężarna przestraszy się myszy, to dziecko będzie miało na ciele owłosione znamię, a jeśli ognia –

Ziemia biecka - małe dzieci Kołyska. Ze zbiorów skansenu w Szymbarku Ziemia biecka - małe dzieci Koń na biegunach. Ze zbiorów skansenu w Szymbarku

to na twarzy dziecka pojawi się czerwona plama. Jeżeli kobieta w ciąży patrzy przez uchylone drzwi, to dziecko urodzi się zezowate. Nie powinna przechodzić przez powrozy, bo dziecko mogłoby się udusić podczas porodu. Należało też unikać siadania na pniaku (dziecko będzie miało dużą główkę) i na progu (będą trudności z porodem).

Kobieta rodząca powinna mieć przy sobie gałązkę dziurawca, żeby bogina lub mamuna nie odmieniła jej dziecka. Żeby odstraszyć ją, sporządzano lalki, które zawieszano u drzwi, a wówczas odchodziła urażona.

O zwyczajach związanych z małymi dziećmi opowiada Barbara Karaś z Bugaja następująco:

Jak dziecko sie urodziło, no to takom b^łogine robili, ze smot takom lalke i przybijali nad drzwiami, żeby b^łoginy nie cycały. Jo nie wiym, co to. No i i takie różne różne były, no. A dziecko tak straśnie me^yncyli. Rynce, nogi tak musiały być ^łowijace^ym tak ^łowiniynte, że było, nie miało ruchu dziecko ani runk ani nóg ino takie było. Nie wiym, jak te dzieci wyczymywały. Jeszcze m^łoja bratowo, jesce tak p^łowijała. To były powijaki takie. M^łoja bratowo jesce powijała te, te dzieci tak tym. Tak powijała, jaz sk^łoda było tego dziecka tak. Jedne pieluche p^łod tyłek i rynke p^łod tyłek, i drugom, i tu nogi ^łobydwie razem i sp^łowijała, takie było twarde jakby kawołek czegoś. Jak to dziecko wyczymało, to nie wiym. Jesce m^łoja bratowo powijała, to pamiyntom.

Chrzest

Do chrztu nieśli dziecko kumowie – rodzice chrzestni, czyli krzesnołojciec i krzesnomatka, którzy cieszyli się wielkim szacunkiem rodziny i później chrześniaków. Do chrztu należało nieść dziecko na prawej ręce, żeby nie było mańkutem, a do powijaka wkładano „na szczęście” pieniądze.