Dialekt małopolski - Przemyskie
Wie¶ Kalników dzi¶ PDF Drukuj Email
Aleksandra Krawczyk-Wieczorek   

Nazwa wsi oraz jej gwarowa postać dopełniacza i miejscownika: Kalników, D. Kalnikowa, Msc. (w) Kalnikowie.

Przymiotnik od nazwy wsi: kalnikowski.

Nazwa mieszkańców: gwar. kalnikowianie / kalnikowcy.

Gmina: Stubno.

Powiat: przemyski.

Województwo: podkarpackie.

W latach 1975-1998 miejscowo¶ć należała administracyjnie do województwa przemyskiego. 

Położenie: Kalników leży 35 km na północny wschód od Przemy¶la, ci±gnie się z zachodu na wschód przez 5 kilometrów. Przez wie¶ przepływa rzeczka Młynówka, czyli Potok, a w odległo¶ci ok. trzech kilometrów płynie rzeka Wisznia. 

Kalników dzieli się na trzy czę¶ci. Czę¶ć zachodnia nosi nazwę „Koniec”, pochodz±c± z czasów, gdy wie¶ należała do powiatu lwowskiego, zatem wjeżdżało się do wsi od strony wschodniej. Czę¶ć centralna to „Wioska”, a wschodnia – „Zagreble”, gdyż w miejscu, gdzie płynie Potok, była usypana grobla. Wioska ma także wiele przysiółków: Nad Potokiem (nazwa od położenia), Czeremoszna, Zastaw, Kowaliki, Pogorzelec, Gliniska, Horbki (od ukraińskiej nazwy pagórka) i najmłodsza Kolonia.

Ludno¶ć: ok. 1250 mieszkańców, 340 rodzin (2008 r.).

Powierzchnia sołectwa Kalników: 2442,12 ha (dane z 1998 r.).  

We wsi mieszkaj± zarówno Polacy, jak i Ukraińcy. Tylko niewielka czę¶ć ludno¶ci wsi została wysiedlona po drugiej wojnie ¶wiatowej (zob. Dzieje wsi). Dlatego też  obecnie ponad jedna trzecia mieszkańców to Ukraińcy wyznania prawosławnego, mniejsza czę¶ć ludno¶ci jest wyznania greckokatolickiego. Pozostali to katolicy obrz±dku rzymskiego.  Kalników jest jednym z największych skupisk ukraińskich w Polsce. W szkole  prowadzona jest nauka języka ukraińskiego, działa też Szkolna Grupa Wokalna „Wiszeńka”

Parafia rzymskokatolicka w Kalnikowie obchodziła  w roku 2008 stulacie powstania. Ko¶ciół rzymskokatolicki p.w. ¶w. Andrzeja Apostoła został zbudowany w w 1913 r. w stylu neogotyckim.
Co rok w Kalnikowie odbywa się Międzynarodowa Biesiada Folklorystyczna.
Ozdob± miejscowo¶ci jest XVIII-wieczny park, w którym znajdowała się  rezydencja Bolesława Orzechowicza, ostatniego dziedzica Kalnikowa. Większo¶ć zabudowań dworskich spłonęła podczas II wojny ¶wiatowej.
Kalników szczyci się posiadaniemdwóch zabytkowych drzew, według legendy zasadzonych przez założyciela miejscowo¶ci. W parku ro¶nie najokazalszy na ziemi przemyskiej jesion. Drugie z nich, licz±ce ponad 600 lat, znajduje się na posesji ks. B. Zabrockiego w pocz±tkowej czę¶ci wsi.
Wsie s±siaduj±ce: od strony południowej Starzowa, od południowego zachodu Stubno i Stubienka, od strony zachodniej Nienowice, od północnego zachodu Gaje, od strony północnej Hruszowice i Chotyniec. Wschodni kraniec wioski stanowi granica z Ukrain±.

Mieszkańcy nazywaj± swoj± gwarę chachłack±. Nazwa ta jest często używana na pograniczu wschodnim dla okre¶lenia miejscowej mowy ukraińskiej z naleciało¶ciami polskimi. Tym niemniej już dawniej niektórzy mieszkańcy posługiwali się również polsk± gwar± tych okolic, a dzi¶ po chachłacku mówi coraz mniej osób.


¬ródła:

Sadowy Aleksandra, Dacko Patrycja, Dańko Mateusz, Kalawski Przemysław, Kalawska Honorata, Michałów Karolina, Mój Kalników, praca wykonana na konkurs „Moja tradycja”, organizowany przez Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemy¶lu.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Kalników 5.08.2008
 
« poprzedni artykuł   następny artykuł »