Leksykon Zasięg archaizmu podhalańskiego. Oprac. A. Krawczyk-Wieczorek na podstawie: Dejna 41.

Archaizm podhalański (grec. archaismós z archaios ‘dawny’) – wymowa typu s·iba, syⁱba, s’iba (ale nie: śiba), pomiyndz·i, z·ivy, c·itać, chłopc·i = szyba, pomiędzy, żywy, czytać, chłopcy. Polega na zachowaniu pierwotnej samogłoski i (w języku ogólnym w tej pozycji y od XVI w.) w kontynuantach dawnych prasłowiańskich połączeń *sz’i, *ż’i, *cz’i (czyli w zapisie fonetycznym *ši, *ži, *či). W połączeniach tych spółgłoski dziąsłowe cz, ż, sz następnie uległy mazurzeniu. Utrzymanie się samogłoski i, nawet mimo mazurzenia, sprzyjało rozszerzeniu się takiej wymowy także na dawne połączenia sy, zy, np. s·in, naz·ivać. Archaizm podhalański występuje na Podhalu i w części Pogórza; od gór i Popradu po okolice Nowego Targu, Rabki aż po Myślenice. Grupy szi, żi (ale zarazem sy, zy) istnieją ponadto na niemazurzącym Śląsku (na pograniczu czeskim), grupa r^żi (fonetycznie ři) jest zachowana w Beskidach i na całym Śląsku: nar^żyndzia, r^żecy, rozr^żucone (w pisowni fonetycznej: nařyndźa, řecy, rozřucone). Por. Archaizmy fonetyczne, Frykatywne r.