Dialekt małopolski - Podhale
Tekst gwarowy — Kościelisko 1 PDF Drukuj Email
Alek Beśka i Marta Chrząstek   
Informator: Józef Pitoń, urodzony 15 IX 1932 roku w Kościelisku, absolwent AWF w Krakowie, obecnie  mieszkający w Zakopanem. Pochodzi z rodziny od pokoleń osiadłej w Kościeliskach. Pan Pitoń jest znanym gawędziarzem, przewodnikiem i ratownikiem tatrzańskim, autorem tomików opowiadań: "Moje bajdy", "Naski świat", "Holni ludzie", "Lecom roki". Jest też aktywnym działaczem i honorowym członkiem Związku Podhalan, znawcą i popularyzatorem kultury podhalańskiej.
Nagrania dokonano w lutym 2009 roku podczas wycieczki dialektologicznej studentów i pracowników Uniwersytetu Warszawskiego. Pan Józef Pitoń jest świetnym informatorem, choć mówiącym także polszczyzną literacką. Zna bardzo dobrze zwyczaje i kulturę mieszkańców Podhala, chętnie i długo opowiada gwarą,  a z długiej opowieści wybrano tu tylko fragmenty o: powinowactwie, chrzcie, ślubie, jedzeniu, pogodzie i wyrobie serów.  

Powinowactwo



Powinowactwo, u
nos wyraźnie jest powiedziane, brat, włosny, znaczy rodzony, brat
ciotecny, brat stryjecny, brat ujecny abo
ro¦dzina, e to moja rodzina, to jest włośnie ta dalsze pokrewieństwo. I momy na przykład: jes stryk,
jez ujek, jes swok, jes stryno, jes ciotka,
jez ujno.
A swak to kto to?
Swok to jest, swok to
jez mąż ciotki, mąż ciotki, to znacy przyżeniony, a ciotka to jest siostra powiedzmy matki abo ojca, to jest ciotka, a tyn, co sie z ciotkom ożenił, to jes swok.
Dla dzieci jest się swokiem, czy dla siostry?
Dla rodziny i dla, powiedzmy, br|atankow i dla
sioszczenic, to sie mówi: e to nasza ciotka, to nas swok, to nasa ujno, to stryno, a siostra ojca i siostra matki to ciotka, a zaś tam żona wujka to iez ujno. I tak, że to jest, u nos jest bardzo ściśle i d|okładnie powiedziane.
A ujek to kto?
Ujek to jest brat matki,
brad matki a jego żona to jez ujno.
Na teściów jak mówicie, tylko teść, teściowa?
Te¦ściowie, te¦ściowie, abo powiedzmy,
łociec ciotki, ale to najczęściej teść, teściowo.
Z tym, że na przykład, niewiasta, u nos niewiasta to jes synowo. I na przykład, no, wiecie, co to jest parobek? To jest k|awaler, chłopok, który już doros.. dorasta. Jak panna już jez do wydania, to się goda
dzieywka, nie dziwka, ino dzieywka, jakby trochę przez 'y', dzieywka. Dziewcynka, dziewcyna, urosła, e to już wielko dziywka, na wydaniu.
 
« poprzedni artykuł   następny artykuł »