Dialekt mazowiecki – historia i współczesność

Granice językowe, konstytuujące dialekt mazowiecki, są o wiele rozleglejsze niż granice geograficzne, polityczne czy etnograficzne, w których przez wieki zwykło zamykać się Mazowsze. W skład stosunkowo rozległego terytorialnie i zróżnicowanego wewnętrznie dialektu mazowieckiego wchodzą gwary następujących ziem:

a. Mazowsze właściwe (Mazowsze bliższe i dalsze),

b. Kurpie,

c. Podlasie,

d. Suwalszczyzna,

e. Warmia i Mazury,

f. Ziemia łowicka,

g. Ziemia ostródzko-lubawska.

Regiony te bardzo zróżnicowane pod względem rozwoju historycznego połączyły mazowieckie wpływy językowe, nie należy jednak zapominać o tym, że na ich kształt w dużej mierze miały wpływ właśnie czynniki pozajęzykowe, takie jak chociażby geografia terenu, ale przede wszystkim historia polityczna tych ziem i determinowane przez nią ruchy osadnicze. Ślady najstarszego osadnictwa mazowieckiego pochodzą z przełomu VI i VII wieku naszej ery i to właśnie ten okres wyznacza początek kierunków ruchów osadniczych na opisywanych ziemiach.