Sieradzkie - historia regionu Kościół farny w Sieradzu Sieradzkie - historia regionu Sieradzka fara w dzień Sieradzkie - historia regionu Sieradzka fara nocą Sieradzkie - historia regionu Sieradzka fara na obrazie sieradzkiego malarza Kasjana Farbisza (w zbiorach prywatnych) Sieradzkie - historia regionu Sieradzka fara w głębi, na pierwszym planie nazwy ulic Sieradzkie - historia regionu Barokowy wystrój fary Sieradzkie - historia regionu Wzgórze po dawnym zamku Sieradzkie - historia regionu Tablica w kościele farnym w Sieradzu

Sieradzkie w początkach historii Polski wspólnie z Łęczyckiem stanowiło jednostkę organizacyjną, nazywaną ziemią łęczycko-sieradzką. W ustawie sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego rozpoczynającej rozbicie dzielnicowe (1138-1306) należała ona do tzw. oprawy wdowiej dla księżnej Salomei. Obok Małopolski z Krakowem, wschodniej części Wielkopolski z Gnieznem i Kaliszem oraz Pomorza Zachodniego wchodziła też w skład niedziedzicznej dzielnicy senioralnej, mającej największe znaczenie, bo książę tu panujący sprawował władzę zwierzchnią nad pozostałymi książętami, kierował też polityką zagraniczną, dowodził wojskiem.

Także stolica regionu Sieradz to jedna z najstarszych polskich miejscowości, dwukrotnie zapisana w tzw. „Złotej bulli papieża Innocentego II” z 1136 roku. Sam typ nazwy miasta – nazwa dzierżawcza, utworzona prasłowiańskim przyrostkiem *jь od staropolskiego imienia dwuczłonowego Wszerad, o ładnym wróżebnym przesłaniu „bądź wszystkim rad” – świadczy o dawności osady, a ściślej grodu, bo nazwa jest rodzaju męskiego; tę dawność poświadczają także nazwy ulic typu Podwale, Podrzecze, por. zdjęcie z sieradzką farą w głębi. Tadeusz Gicgier, w krótkiej wierszowanej historii Sieradza od czasów najdawniejszych aż po współczesność, wywodzi nazwę miasta nie tyle od imienia Sieradek, co od frazy se radź, dobrze oddając charakter staropolskich imion optatywnych, por.: „Nad rzekę przywiódł rybak/ syna, co zwał się Sieradek./ Mówi do niego: – Synu,/ tyś już podroślak, więc wspierać/ nie będę ja ciebie dłużej./ Ty zostań tu i se radź!/ (…)/ Powiedział ojciec: – Se radź!/ Niech gród, co wzniósł go Sieradek,/ nazywa się odtąd: Sieradz”ⁱ.

Ziemia łęczycko-sieradzka była jedną z czterech dzielnic, które zjednoczył Władysław Łokietek podczas koronacji królewskiej 20 I 1320 r., obok Wielkopolski, Małopolski i Kujaw. W zjednoczonym państwie polskim Sieradzkie zajmowało centralne położenie, co skutkowało tym, że „w znacznie mniejszym stopniu niż inne ziemie było narażone na napaści wrogów zewnętrznych. Potencjalnymi najeźdźcami byli przede wszystkim książęta śląscy względnie wojska węgierskie, a później czeskie, operujące na Śląsku, ale na ogół ich działalność niszczycielska ograniczała się do Wieluńskiego; wkroczenie na interesujący nas obszar, jak np. oddziałów Bolka V opolskiego w 1452 r., należało do rzadkości. Charakterystyczną cechą dziejów politycznych Sieradzkiego stały się przeto od połowy XIV w. nie wojny lub zmiany władców – panujących odtąd nad całym krajem, a nie w poszczególnych dzielnicach – lecz wiece i zjazdy ogólnokrajowe lub ziemskie, podczas których podejmowano ważne decyzje państwowe, wydawano doniosłe akty prawno-ustrojowe i rozstrzygano problemy polityki zagranicznej”ⁱⁱ.

Sieradzkie - historia regionu 2 Województwo sieradzkie w XVIII w. Sieradzkie - historia regionu 2 Województwo kaliskie w 1863 r. Sieradzkie - historia regionu 2 Województwo sieradzkie w latach 1975-1998 Sieradzkie - historia regionu 2 Sieradzkie Sieradzkie - historia regionu 2 Herb ziemi sieradzkiej w XIV w. Sieradzkie - historia regionu 2 Herb województwa sieradzkiego w XVI w. Sieradzkie - historia regionu 2 Herb współczesnego powiatu sieradzkiego Sieradzkie - historia regionu 2 Herb ziemi wieluńskiej w XVI w.

Krótko po zjednoczeniu, bo już w 1339 r. ze zrębów ziemi łęczycko-sieradzkiej powstało województwo sieradzkie, a nieco później – dwukrotnie od niego mniejsze, łęczyckie. Trwałe rozgraniczenie dawnej ziemi łęczycko-sieradzkiej nastąpiło jednak już w r. 1262, kiedy to książę Leszek Czarny na mocy porozumienia z ojcem Kazimierzem Konradowicem (synem Konrada Mazowieckiego) objął panowanie nad Księstwem Sieradzkim, w gestii ojca pozostawiając Księstwo Łęczyckie. Utworzone w I połowie XIV w. województwo sieradzkie przetrwało do II rozbioru Polski, czyli do roku 1793. W 1396 r. dołączono do niego ziemię wieluńską. Jako jednostka administracyjna w dawnej Polsce ziemia wieluńska powstała w roku 1391, kiedy to „utworzono jednostkę zwaną ziemią, ze stolicą w Wieluniu, która składała się z dwóch powiatów: ostrzeszowskiego i wieluńskiego. Ziemia wieluńska, jak wszystkie obszary tego rodzaju powstałe w XIV w., miała skromne rozmiary terytorialne i nie wytworzyła pełnej hierarchii urzędniczej z wojewodą na czele; podporządkowano ją przeto wojewodzie sieradzkiemu”ⁱⁱⁱ. Posiadająca własny herb ziemia wieluńska w całej historii zachowywała pewną odrębność, co wykazuje także mapa województwa sieradzkiego w XVIII w.

Największe znaczenie województwo sieradzkie miało w XVI – XVII w.; należało wówczas do prowincji wielkopolskiej obok Wielkopolski właściwej, Kujaw, Prus Królewskich i Mazowsza. Poza prowincją wielkopolską ówcześnie w skład Rzeczypospolitej wchodziły ponadto dwie prowincje: małopolska (wspólnie z wielkopolską stanowiąc Koronę) i litewska, czyli ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego. Tak o roli, jaką odgrywali sieradzanie w ówczesnej Polsce, mówi Piotr Baryka w wydanej w 1637 r. komedii dworskiej Z chłopa król: „Sieradzanie cnotliwi, mężowie potężni,/ Z Sieradzanów żołnierze i hetmani mężni;/ Jako i nasz dzisiejszy hetman Koniecpolski, /Wielki klejnot Korony i ozdoba Polskiej./ Z Sieradzanów przezacni ludzie wychodzili,/ Z Sieradzanów biskupi i opaci byli!/ Jakich chcesz, mężów znajdziesz w sieradzkim powiecie,/ Tak wiele jako kwiatów rozmaitych lecie”^iv.

Po drugim rozbiorze Polski w 1793 r. Sieradzkie znalazło się pod zaborem pruskim, a po trzecim w 1795 r. „dawne woj. sieradzkie weszło w skład departamentu kaliskiego, który stanowił część prowincji nazwanej Prusami Południowymi. Prusy traktowały zabrane ziemie polskie jako teren eksploatacji, podatków i rekruta, szukając jednocześnie sojusznika dla swej polityki w zamożnej szlachcie i wyższym duchowieństwie polskim. Mieszczanom ograniczono dawne prawa i skrępowano samorząd miejski”^v.

W czasach Królestwa Polskiego na mocy decyzji kongresu wiedeńskiego od roku 1815 sam Sieradz należał do woj. kaliskiego (potem guberni kaliskiej), zatrzymując nadal uprawnienia miasta powiatowego i obwodowego, ale ziemie dawnego województwa sieradzkiego zostały podzielone i inne miasta zyskały większe znaczenie, istniała na przykład gubernia piotrkowska.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. powstał powiat sieradzki w ramach województwa łódzkiego.

„W czasie II wojny światowej Sieradz włączono do Rzeszy. Wówczas stworzono tu jedno z największych więzień tak zwanego Kraju Warty”^vi.

Po II wojnie światowej ponownie funkcjonuje powiat sieradzki w województwie łódzkim, z przerwą na lata 1975–1998, kiedy to zaistniało powtórnie województwo sieradzkie. Województwo sieradzkie ze stolicą w Sieradzu – w granicach zmienionych w porównaniu z pierwszym okresem istnienia – zostało reaktywowane 1 czerwca 1975 roku w ramach reformy administracyjnej. Było jednym z 49 nowych województw; graniczyło z woj.: łódzkim, piotrkowskim, częstochowskim, kaliskim, konińskim i płockim. Zajmowało 1,56% powierzchni Polski i liczyło 406 tys. mieszkańców. Podzielone było na 42 gminy: 33 wiejskie, 7 miejsko-wiejskich i 2 miejskie. Województwo przetrwało do 1 I 1999 r., kiedy to wszedł w życie kolejny podział administracyjny kraju. Obecnie ziemie dawnego województwa sieradzkiego wchodzą w skład województwa łódzkiego, należąc głównie do powiatu sieradzkiego, częściowo zaś do powiatów: zduńskowolskiego, piotrkowskiego, radomszczańskiego i wieluńskiego.