Wododziały często stawały się granicami dialektów, gdyż pierwotne osadnictwo posuwało się przeważnie wzdłuż szlaków wodnych. ¦l±sk to kraina leż±ca w dorzeczu górnej i ¶rodkowej Odry, a jej granice wyznaczaj± działy wodne między Odr± i Wisł± na wschodzie, Odr± i Wart± na wschodzie, północy i północnym zachodzie, Nys± Łużyck± i Sprew±, Odr±, i Łab± od zachodu, Odr±, Moraw± oraz Wagiem (na południu i południowym zachodzie). Od południa zapor± s± Sudety. ¦l±sk nie stanowi obszaru o jednorodnych warunkach geograficznych. Krajobraz regionu zmienia się: tereny górzyste od południa, przechodz± w obszary wyżynne, a te przecięte s± pasmem obniżeń terenu wzdłuż doliny Odry, czę¶ć północn± ¦l±ska zajmuj± rozległe równiny. Znaczne zróżnicowanie warunków geograficznych, klimatycznych i osadniczych, zwłaszcza w czę¶ci górzystej i wyżynnej, sprzyjało rozczłonkowaniu gwarowemu ¦l±ska.