Leksykon
Substrat językowy PDF Drukuj Email
Halina Karaś   

Substrat językowy (łac. substratum ‘podłoże, warstwa’) to język pierwotny, na który nawarstwia się język ludności napływowej. Substratem językowym nazywa się też ślady języka wymarłego na określonym terytorium w mowie późniejszych mieszkańców tych ziem. Zjawisko substratu językowego może przejawiać się na wszystkich poziomach języka (w systemie fonologicznym, gramatyce, słownictwie). Gwary północno-wschodniej Polski powstały na substracie białorusko-litewskim (podobnie polszczyzna północnokresowa), a gwary pogranicza południowo-wschodniego i polszczyzna południowokresowa – na substracie ukraińskim, nowsze dialekty mieszane – na substracie pruskim. Substrat białoruski w gwarach polskich przejawia się przykładowo poprzez akanie, ruchomy akcent, twarde r: reka, treba, zamiast rz: rzeka, trzeba. O substracie językowym można mówić także w przypadku nawarstwiania się jednej gwary na drugą (ustępującą), co dotyczy np. gwar chazackich w powiecie rawickim w Wielkopolsce, gwar czadeckich wokół Czadcy na Słowacji na Śląsku południowym. Por. Superstrat językowy.

 
« poprzedni artykuł   następny artykuł »